تحلیل رویکرد ارتباطات امام صادق (علیه‌السلام) با ابوالخطاب (با الگو‌گیری از روش تحلیل گفتمان روایی پدام

Document Type : Original Article

Authors

1 دانشیار گروه تاریخ تشیع ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه نیشابور

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان،

3 استادیار گروه معارف اسلامی ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه نیشابور

10.22034/hsr.2025.51812.1066

Abstract

امام صادق علیه السلام در مواجهه با ابو الخطاب، حفظ و صیانت شیعه از انحرافات را در رأس برنامه‌های خود قرار دادند. ازاین‌رو، رویکرد شناسی ارتباطات امام صادق (علیه‌السلام) در مواجهه با وی به عنوان یکی از چهره های برجسته غالی، اهمیت بسزایی دارد. تحقیق پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد میان‌رشته‌ای و با الگو گیری از روش تحلیل گفتمان روایی "پدام" به تحلیل رویکرد ارتباطات این امام همام با ابو الخطاب پرداخته است. یافته‌ها و نتایج تحقیق نشان می‌دهدکه؛ " ابوالخطاب" باعث انحراف در عقاید شیعه شد، از این رو امام در مواجهه با وی، به هیج وجه تسامح و مماشات نکردند. بسامد بالای لعن و نفرین در گفتمان امام نشان دهنده میزان انحراف این غالی خطرناک و تلاش امام در جهت رسوا سازی و بی ثمر نمودن تبلیغات غالیانه اوست.

در مواحهه امام (علیه‌السلام) با رهبران و پیروان غلات، می‌توان رویکردهای متفاوتی ازجمله: جذبی، دفعی، تدافعی، استحفاظی و تهاجمی را مشاهده کرد. از این میان، "رویکرد دفعی" با 96 درصد، بیشترین بسامد و " رویکرد استحفاظی" و "رویکرد انفعالی" هر کدام با 2 درصد کمترین بسامد را به خود اختصاص می دهند. در میان رویکردهای دوگانه نیز، "رویکرد دفعی – تهاجمی" دارای بیشترین مقدار و بسامد و دفعی_ تدافعی دارای کمترین بسامد است. بسامد بالای این رویکرد ها در "فضای ساختاری" همراه با طرد و لعن های صریح، نفرین و... از سوی امام صادق علیه السلام ، نشان از خطر جدی ابو الخطاب و جریان وی برای شیعه دارد

Keywords

Main Subjects



Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 23 May 2025
  • Receive Date: 15 February 2025
  • Revise Date: 12 May 2025
  • Accept Date: 23 May 2025
  • First Publish Date: 23 May 2025
  • Publish Date: 23 May 2025