بررسی وضعیت روایات و راویانِ نعمانی (صاحب الغیبة) در منابع حدیثی شیعه تا قرن دهم قمری

Document Type : Original Article

Author

علوم قرآن و حدیث / دانشگاه قرآن و حدیث / قم / ایران

10.22034/hsr.2025.51616.1035

Abstract

شرح زندگانی محمد بن ابراهیم بن جعفر نُعمانی (ز342ق) چندان روشن نیست؛ و اطلاعات قابل‌توجهی هم از او در دسترس نمی‌باشد. همچنین، یکی از مسائلی که پیرامون زندگی نعمانی مشخص نیست، میزان توجه نویسندگان و علمای امامیه به روایات نعمانی و نیز کتاب الغیبة کنونی منسوب به وی می‌باشد. بنابراین از آنجایی که برخی نعمانی را از اعلام علمای امامیه دانسته‌اند، نیاز است تا «وضعیت روایات و راویانِ نعمانی در منابع حدیثی متقدم شیعه» بررسی و پژوهش شود که: چه روایاتی از نعمانی در میان منابع حدیثی متقدم شیعه امامیه وجود دارد؟ راویان نعمانی در میان مشایخ امامیه چه کسانی هستند؟ و با تمرکز به روایات و راویان نعمانی، وضعیت میزان توجه عالمان امامیه به نعمانی و آثار و روایات وی چگونه است؟ پس از بررسی تمامی منابع حدیثی موجود شیعه، مشخص شد که تنها شانزده روایت (مکرر و غیرمکرر) در برخی منابع اندک منطقه عراق و شام از وی موجود می‌باشد. از سوی دیگر و جدای از منابع رایج امامیه، در بررسی تراث غلات، منابعی یافت می‌شود که در آنها روایاتی از نعمانی نقل شده‌اند؛ که البته هیچ‌کدام در منابع امامیه و نیز منابع اهل‌تسنن یافت نمی‌شوند. غالب راویان اسناد نعمانی در این منابع، از راویان بدنام، سران غالیان و یا علاقمندان به میراث غلات هستند.

Keywords

Main Subjects



Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 21 January 2025
  • Receive Date: 11 November 2024
  • Revise Date: 21 January 2025
  • Accept Date: 21 January 2025
  • First Publish Date: 21 January 2025
  • Publish Date: 21 January 2025