رویکرد تاریخی اتان کلبرگ به تقیه؛ نقد و بررسی برداشت‌های نادرست

معارف, مجید; طباطبائی نژاد, سید سجاد; میرحسینی, یحیی

doi:10.22034/hsr.2023.13596

رویکرد تاریخی اتان کلبرگ به تقیه؛ نقد و بررسی برداشت‌های نادرست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران. تهران

² استادیار گروه فرهنگ و تربیت، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)

³ دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد

10.22034/hsr.2023.13596

چکیده

یکی از موضوعات مورد علاقه مستشرقان، مباحث اختلافی میان شیعه و اهل سنت است. یکی از این موضوعات، تقیه است که در این میان، شیعه‌پژوه مشهور، اتان‌کلبرگ (Etan Kohlberg) در دو مقاله به آن پرداخته است. مباحث او در این زمینه، طیفی از مسائل روایی و تاریخی را شامل میشود که از جمله میتوان به جایگاه تقیه در ردیف یکی از اصول اعتقادی امامیه و نیز اثرات این آموزه بر حدیث شیعه به ویژه کتمان معارف و تعارض روایات اشاره کرد. او در تحلیلی به زعم خود، حرمت به‌کارگیری تقیه در برخی مناسک را ناشی از حس تمایزطلبی ائمه شیعه (ع) برآورد کرده است. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، اولین مقاله وی محور بحث و نقد قرار گرفته، و به تناسب از پارهای از مطالب دومین مقاله، جهت تکمیل مباحث مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقام، ابتدا انتقاداتی که کلبرگ در مقام توصیف از مخالفان نقل کرده، در بوته نقد قرار گرفته است؛ آنگاه دیدگاه‌های کلبرگ به چالش کشیده شده است. در پایان این نتیجه دست حاصل شد که برخلاف دیدگاه نویسنده، تعارضی در رویکرد امامیه نسبت به اصل تقیه وجود ندارد؛ التزام یا عدم پایبندی به تقیه نیز بسته به شرائط، متفاوت است و تابع مصالح و مفاسدی بوده که نویسنده از آن‌ها غافل بوده است.

کلیدواژه‌ها