نقش روایات دربردارنده قواعد التفسیر در نقد دو باور اخباریان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 دکتری علوم قرآن و حدیث.

چکیده

اخباریان گروهی از عالمان شیعی هستند که در طول تاریخ عقائد مختلفی در مورد آیات و روایات دارند، آن‌ها منکر حجیت همه آیات‌اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی اهل بیت (ع) می­دانند و تفسیر قرآن را مخصوص اهل بیت (ع) می­دانند، باور دیگر آنان رد قیاس به انواع آن است اعم از قیاس اولویت و منصوص العله. در رد باور آن‌ها، آثار متعددی به رشته تحریر درآمده است. پژوهش حاضر به شیوه کتابخانه‌ای، با استناد به روایات و قواعد برآمده از آن‌ها و نیز تحلیل‌های منطقی و عقلی از روایت، در پی نقد این دو باور اخباریان است. این پژوهش با تکیه بر روایات تفسیر عصری و استخراج قواعد برآمده از آن‌ها به نقد دو باور پرداخته است، این قواعد ‌عبارت‌اند از: لزوم ارتباط تفسیر با قواعد عربی، لزوم پیوند تفسیر با آیات قرآن، لزوم توجه به قواعد علوم قرآنی در تفسیر از جمله ارجاع متشابهات به محکمات، مکی و مدنی و ...، لزوم استفاده از روایات اهل بیت (ع)، و لزوم استفاده از عقل و قوانین عقلی در تفسیر. از رهگذر این قواعد نتیجه گرفته می‌شود که اهل بیت (ع) با وسیله اشاره به ‌این قواعد تفسیری، راه را برای تفسیر قاعده­­مند دیگران نیز بازکرده­اند. همچنین با استفاده از این روایات، جواز استدلال به قیاس اولویت نیز اثبات می‌شود.

کلیدواژه‌ها