اعتبارسنجی روایات مذمت حکمرانی زنان؛ مطالعه موردی روایات ابوبکره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

توسعه فعالیت و نقش‌پذیری زنان مسلمان در لایه‌های مختلف اجتماعی از جمله سیاست‎ورزی و کنش در حوزه حکمرانی، تحت تأثیر روایات مختلفی از جمله روایات «لن یفلح قوم ولّوا امرهم إمرأة»، «یخرج قوم هلکی لایفلحون قائدهم إمرأة قائدهم فی الجنه» و «هلکت الرّجال حین اطاعت النّساء» که از ابوبکره نقل گردیده، همواره با چالش جدی مواجه بوده است و جایگاه زنان در فعالیت‏های اجتماعی را تنزل داده و این حوزه نقش‏آفرین را یکسره به مردان واگذار نموده است. این پژوهش برآن است با روش تحلیلی ‌ـ توصیفی و مبتنی بر منابع کتابخانه‏ای، نشان دهد ظهور چنین روایاتی ‌ـ که مورد استناد گسترده فقیهان در منع دسترسی زنان به موقعیت‏های اجتماعی و تصمیم‎گیری‎های کلان بوده است ‌ـ اساساً از چه جایگاهی برخوردار است و بستر ظهور چنین روایاتی چه بوده و نخستین بار در کجا و چرا مطرح گردیده است؟ نتایج این پژوهش نشان داد روایات مورد بحث از ابوبکره، برده آزاد شده پیامبر (ص)، در بصره مطرح شده و راوی در پی توجیه خود در عدم مداخله در جنگ جمل این متن را برساخته و به پیامبر منسوب نموده است. روایت "لن یفلح" و دو روایات مشابه آن علاوه بر ضعف در اسناد، متنی مغایر با گزارش‎های تاریخی است و این روایت با شواهد تاریخی حکمرانی عادلانه و عاقلانه دو ملکه ‌ایرانی در حکومت ساسانی مغایرت قطعی دارد. 

کلیدواژه‌ها


  • تاریخ دریافت: 07 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 13 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 آذر 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 01 دی 1402
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1402