سخن معروفی در نهج البلاغه منسوب به امام علی(ع) آمده است که طبق آن اخلاق زنانه با اخلاق مردانه تمایز و گاه تعارض دارد. طبق این سخن، سه صفت تکبر، ترس، و بخل برای مردان بدترین رذیلت و برای زنان بهترین فضیلت به شمار می‌رود. اگر این سخن درست باشد، بر اساس آن می‌توان از دو نظام اخلاقی متفاوت زنانه و مردانه سخن گفت، که از جهاتی با آموزه‌های اخلاقی قرآن ناسازگار است. شارحان گذشته نهج البلاغه، متأثر از باورهای حاکم زمانه، محتوای این سخن را درست دانسته و از آن به سادگی گذشته‌اند. اما مفسران و شارحان معاصر کوشیده‌اند با تغییر معنای این صفات یا محدودسازی دامنه آن‌ها، از اعتبار این سخن دفاع کنند. با این همه، این دفاعها و توضیحها از جهات متعددی مسئله‌ساز هستند و به جای حل مشکل، مشکلات تازه‌ای به بار می‌آورند؛ از این رو، نویسنده به بررسی و تحلیل این حدیث‌گونه یا حدیث ادعایی (alleged hadith) پرداخته و کارآیی آن را از منظری دیگر سنجیده است. برای این کار، نخست منابعی را که این سخن برای اولین بار در آن‌ها آمده بررسی کرده و به تحلیل سندی آن‌ها دست زده است. سپس مضمون درونی این حدیث را تحلیل کرده است و به ارزیابی قوت استدلال‌های آن پرداخته است. در گام بعدی بر اساس یافته‌های زیست‌شناختی که برخی از شارحان از آن‌ها استفاده کرده‌اند، ادعای تمایز سنجیده شده است و سرانجام دشواری‌هایی را که این سخن از منظر درون‌دینی و از منظر اخلاقی با آن‌ها مواجه است بیان و اعتبار آن به چالش کشیده شده است.
اسلامی اردکانی, سید حسن. (1403). بازاندیشی اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء». مطالعات و تحقیقات حدیثی, 1(4), 111-136. doi: 10.22034/hsr.2024.51237.1014
MLA
سید حسن اسلامی اردکانی. "بازاندیشی اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء»". مطالعات و تحقیقات حدیثی, 1, 4, 1403, 111-136. doi: 10.22034/hsr.2024.51237.1014
HARVARD
اسلامی اردکانی, سید حسن. (1403). 'بازاندیشی اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء»', مطالعات و تحقیقات حدیثی, 1(4), pp. 111-136. doi: 10.22034/hsr.2024.51237.1014
VANCOUVER
اسلامی اردکانی, سید حسن. بازاندیشی اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء». مطالعات و تحقیقات حدیثی, 1403; 1(4): 111-136. doi: 10.22034/hsr.2024.51237.1014
)