بررسی وضعیت روایات و راویانِ نعمانی (صاحب الغیبة) در منابع حدیثی شیعه تا قرن دهم قمری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و ‌حدیث، قم، ایران.

10.22034/hsr.2025.51616.1035

چکیده

شرح زندگانی محمد بن ابراهیم بن جعفر نُعمانی (ز342ق) چندان روشن نیست و اطلاعات قابل‌ توجهی هم از او در دسترس نمی‌باشد. همچنین یکی از مسائلی که پیرامون زندگی نعمانی مشخص نیست، میزان توجه نویسندگان و علمای امامیه به روایات نعمانی و نیز کتاب الغیبة کنونی منسوب به وی می‌باشد؛ بنابراین از آنجا که برخی نعمانی را از اعلام علمای امامیه دانسته‌اند، نیاز است تا «وضعیت روایات و راویانِ نعمانی در منابع حدیثی متقدم شیعه» بررسی و پژوهش شود که: چه روایاتی از نعمانی در میان منابع حدیثی متقدم شیعه امامیه وجود دارد؟ راویان نعمانی در میان مشایخ امامیه چه کسانی هستند؟ و با تمرکز به روایات و راویان نعمانی، وضعیت میزان توجه عالمان امامیه به نعمانی و آثار و روایات وی چگونه است؟ پس از بررسی تمامی منابع حدیثی موجود شیعه، مشخص شد که تنها  شانزده روایت (مکرر و غیرمکرر) در برخی منابع اندک منطقه عراق و شام از وی موجود است. از سوی دیگر و جدای از منابع رایج امامیه، در بررسی تراث غلات، منابعی یافت می‌شود که در آنها روایاتی از نعمانی نقل شده‌اند که البته هیچ‌کدام در منابع امامیه و نیز منابع اهل‌تسنن یافت نمی‌شوند. غالب راویان اسناد نعمانی در این منابع، از راویان بدنام، سران غالیان و  یا علاقمندان به میراث غلات هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • تاریخ دریافت: 21 آبان 1403
  • تاریخ بازنگری: 02 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش: 02 بهمن 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 01 اسفند 1403
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1403