1
طلبۀ سطح4 (مربی)، رشته تفسیر تطبیقی، موسسۀ آموزش عالی فاطمه الزهراء(علیها السلام)، اصفهان، ایران.
2
استادیار گروه حدیث، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران.
10.22034/hsr.2025.51684.1047
چکیده
فهم آدمی از معارف الهی به ویژه معارف انتزاعی و غیرملموسی چون مرگ، در عملکرد و عاقبت انسان نقش بسزایی دارد؛ از این‌رو مفهوم مرگ در آیات و روایات به‌ویژه کلمات حضرت‌علی(ع) به شیوه‌ای ملموس تصویرسازی‌‌شده‌است. بررسی روش توصیفی-تحلیلیِ «مرگ» با رویکرد استعاره‌های مفهومی در قلمروِ معناشناسی شناختی، فضاهای ملموس را به فضاهای نامأنوس، منتقل ساخته و زوایای جدیدی از مفاهیم معرفت دینی در مورد مرگ را به روی آدمی می‌گشاید؛ زیرا بر اساس آیات و کلمات حضرت امیر(ع) در رویکرد استعارۀ مفهومی جان‌بخشی، مفهوم عینی انسان، حیوان و گیاه در مرگ نگاشت شده‌است: ۱- مرگ تصویر انسانی را به خود گرفته که موعظه می‌کند و می‌آید و جان آدمی را ملاقات‌می‌کند؛ و یا انسانی که در تعقیب انسان دیگری است و در انتظار است تا او را بگیرد چون مأموری که حکمی از قاضی دارد، و یا سارقی و شکارچی که از غفلت او استفاده کرده و تمام دارایی اش (عمر و جان) را سرقت یا شکارمی‌کند. ۲-تصویر دیگر برای مرگ، چهرۀ حیوانی درنده است که با چنگالهای تیز، خود جان انسان را هدف گرفته است. ۳- مفهوم‌سازی سوم جان‌بخشی، مرگ را گیاهی نشان‌داده که بوی خوش دارد و یا خزانی دارد که پایان عمر است. در برخی از این تصویر آفرینی‌های ملموس، لذت و آسایش و آرامش کانون توجه بوده ولی در بیشتر این جان‌بخشی‌ها قطعیت و نزدیک بودن مرگ، سخت و ترسناک بودن، گذرا بودن زندگی و احاطه مرگ و راه فرار نداشتن از آن و احساس خسران و حسرت بوده است.
)