روایت پذیری فرامذهبی در سنّت حدیثی امامیّه: بازخوانی نقش محمد بن احمد اسدی قزوینی در منظومه روایی شیخ صدوق

موسوی, سیّد محمّد; ستّار, حسین; سازجینی, مرتضی

doi:10.22034/hsr.2025.51811.1065

روایت پذیری فرامذهبی در سنّت حدیثی امامیّه: بازخوانی نقش محمد بن احمد اسدی قزوینی در منظومه روایی شیخ صدوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.

² استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

³ استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم قرآنی زابل، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، زابل، ایران.

10.22034/hsr.2025.51811.1065

چکیده

شیخ صدوق از محدثان سرآمد امامیّه در قرن چهارم هجری با سفر به ری، دوران جدیدی از کسب علم و دانش خویش را آغاز کرد. از دیگر سو، ری به دلیل حضور مشایخ امامی و اهل تسنّن از اقصی نقاط بلاد اسلامی تبدیل به محفلی برجسته در حوزه حدیث شده بود. تنوّع مذاهب، آزادی نسبی سیاسی و وضعیّت اقتصادی مطلوب از دیگر عوامل مساعد در رشد ری بود. بررسی آثار شیخ صدوق نشان می‌دهد که شیوخی از حوزه حدیثی قزوین نیز در ری فعالیّت داشته‌اند. از این رو حضور شیخ صدوق در ری و ملاقات او با مشایخ قزوینی در این بوم به اهمیّت این مطالعه می‌افزاید. "محمد بن احمد بن علی بن اسد اسدی" از محدثان اهل تسنّن قزوین است که تنها نام و یاد او در مکتوبات حدیثی صدوق دیده می‌شود. ظاهر منقولات ابوالحسن اسدی قزوینی چنین می نُماید که وی از محدّثان شیعی است اما با فقدان داده از او در منابع رجالی شیعی از یکسو و وجود اطلاعاتی کمیاب از او در منابع روایی اهل تسنّن از طرف دیگر، فعالیّت‌های او و پیشینه وی قابل شناسایی می‌شود. در این جستار با روش توصیفی- اکتشافی، ضمن شناسایی مذهب اهل سنّت ابوالحسن اسدی، به شناخت این شیخ قزوینیِ فعّال در ری پرداخته و پیامدها و دلایل حضور او در ری به بوته نقد گذاشته می‌شود. انتقال اخبار اهل سنّت قزوین به ری و اثرگذاری این محدّث قزوینی بر بنیان و بنان علمی صدوق از مهم‌ترین پیامدهای حضور ابوالحسن اسدی در ری است.

کلیدواژه‌ها