بررسی سیر انتقال واژه «قهرمانه» از فارسی به مصادر حدیثی اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران.

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران.

چکیده

از محورهای مهم زبان­شناختی در حوزه ادبیات و فرهنگ، شناسایی ریشه­های زبانی، تغییرات لفظی واژه در چند زبان و یافتن سیر تطور معنایی تاریخی است. اساساً، پژوهش در عرصه­های زبان­شناختی برای افزایش دانش بشری، بسیار ضروری است و هدف از پژوهش در ریشه­شناسی واژگان، رسیدن به پاسخ­هایی در بازشناسی یا فراز و فرودهای فرهنگی در ادبیات و فرهنگ­های مختلف بشری است؛ زیرا روشن است که زبان­ها در طول تاریخ بر یکدیگر تأثیر و تأثّر متقابل دارند و هر تغییر زبانی در هر یک از مقاطع تاریخی، نشانگر رویکرد فرهنگی خاصی در همان دوره تاریخی است؛ یعنی تغییرات زبانی بازتابی از تغییر در ارزش­ها و باورهای یک فرهنگ است و چه بسا باعث تحوّل یک فرهنگ نیز خواهد شد. این مقاله با در نظر گرفتن ضرورت و اهداف مذکور، در صدد است با روشی توصیفی و کتابخانه­ای، واژه «قهرمانه» را که به لحاظ فرهنگی خصوصاً در حوزه زنان بسیار حائز اهمیت است، مورد بررسی قرار دهد. در این بررسی­ها تلاش نگارنده بر این است که ضمن تبیین مسئله تأثیرپذیری متقابل زبان­ها از یکدیگر و ریشه­شناسی واژه قهرمانه در زبان پارسی، ترکی و کردی به چگونگی انتقال واژه قهرمانه از زبان پارسی به زبان عربی و همچنین به کارگیری آن در مصادر حدیثی و خصوصاً در کلمات پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) بپردازد. بر اساس مستندات، مشخص گردید که واژه قهرمانه مربوط به زبان پارسی میانه در زبان پهلوی است که بعدها بر اساس عواملی که در مقاله ذکر شده، به زبان عربی و مصادر حدیثی راه پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها